ŻYRAFY W OBORACH

Chrześcijanie od pierwszych wieków kościoła modlą się w klimacie misterium, jaki wnoszą ze sobą ikony. Od rzymskich katakumb po Wschodnie i Zachodnie bazyliki obserwować możemy niezwykły rozwój artystycznego przedstawiania prawd wiary zwanego ikonografią. Dodajmy, że ikonografia nie ogranicza się do popularnie rozumianego "malowania na desce", gdyż tworzywem ikonograficznym jest np. kamień, metal, drewno, szkło, płótno, mozaika. Nie można także ikonografii utożsamiać z Rosją lub Grecją lub tylko z Prawosławiem (XI wiek). W Klasztorze Św. Katarzyny pod Synajem możemy oglądać niezwykłą ikonę Chrystusa Pantokratora już z VI wieku, wykonaną techniką inkaustu. Ikony to chrześcijańskie dziedzictwo rozwijające się w zróżnicowany sposób na bazie różnych kultur i mentalności. Zadziwiające, że ostatnie lata naznaczone są ponownym zainteresowaniem tą tematyką, ze szczególnym akcentem na ikony pisane na desce. Tu bez wątpienia Kościoły Wschodnie mogą poszczycić się bogactwem ilościowym i jakościowym zachowanych ikon, a także żywą tradycją ikonopisarstwa. Także w Kościele Katolickim odnajdujemy ikony o wyjątkowym miejscu w kulcie wiernych, na przykład ikona Matki Bożej Jasnogórskiej, Matka Boża Mariampolska (we Wrocławiu), Matka Boża Krzeszowska (czczona w Krzeszowie od XIII wieku). W licznych zaś kościołach na wschodzie Polski możemy podziwiać i kontemplować bogactwo teologiczne wielu ikon pochodzenia bizantyjskiego. Poruszając temat aktualności ikony i jej miejsca w modlitwie warto wspomnieć rozwijającą się po wojnie francuską Wspólnotę TAIZE, która podczas nabożeństw medytacyjnych w centralnym miejscu umieszcza ikonę krzyża, oraz liczne inne ikony przedstawiające ważne prawdy wiary. 

 

Jacques Rousse we wprowadzeniu do Teologii ikony Pawła Ewdokimowa zauważa, że, duchowe piękno ikony, bazuje na otwartości Kościoła na rzeczywistość nadprzyrodzoną. A przesłanie podstawowe ikony, brzmi:

1. Jedną z głównych prawd wiary, od której bierze swój początek sztuka ikonograficzna jest Tajemnica Wcielenia Słowa Bożego. Ikona, jak mówi stara tradycja wschodnia, jest pisana a nie malowana. Atramentem dla mnicha piszącego (malującego) święty wizerunek są farby, drewno, gips, złoto i inne składniki materialne. Nie wolno jednak zapomnieć o fundamentalnym elemencie w pisaniu, jakim jest treść dzieła, w tym wypadku teologiczne przesłanie ikony (prawda wiary ukazana za pomocą symboli, kolorów i znaków). Każdy z elementów istniejących w ikonie ma swe znaczenie i nie pojawia się tam przypadkowo. Ikona nie jest malowidłem wyłącznie artystycznym (sztuką dla sztuki), ale przede wszystkim dziełem wiary, co podkreśla modlitwa artysty podczas całego twórczego procesu. Elementem dużej wagi jest także postawa ikonografia wyrażająca się przez post. Malowidło, które powoli staje się ikoną, musi równocześnie stać się traktatem teologicznym, by w tej formie zawisnąć niejako pomiędzy światem widzialnym a światem niewidzialnym. "Słowo malowane" umieszczone przed modlącym się jest znakiem Słowa Wcielonego, Słowa Mądrości i Zbawienia. To Chrystus w Jego ludzkiej postaci jest pierwszą ikoną Boga. "On był obrazem Boga, pierworodnym z całego stworzenia" (Św. Paweł z Tarsu).

Czytamy u Pawła Ewdokimowa, że postać Chrystusa jest obliczem ludzkim Boga. Duch Święty spoczywa na Nim i objawia nam Piękno absolutne boskoludzkie, które nie może prawdziwie przedstawić żadna ze sztuk ludzkich. Tylko ikona może podpowiedzieć takie wyobrażenie za pośrednictwem blasku z góry Tabor2. Józef z Wolokolamska (XV w.), wielbiciel sztuki Andryeja Rublowa, mówiąc o jego ikonie Trójcy Przenajświętszej miał się wyrazić w podobny sposób . Literatura bizantyjska określa ikony jako.

Ikony pisane przez Panią Bożenę Pinkos to owoc spotkania współczesnej osoby zanurzonej w obowiązkach życiowych ze światem Sacrum. Wyczuwa się w nich mocną dozę wyciszenia i medytacji nad głównymi prawdami wiary. Technika i forma odchodzi nieco od kanonu, dzięki temu staje się bliższa odbiorcy, dla którego klasyczna ikonografia wydaje się być zbyt hermetyczna i daleka. Autorka wzoruje się na klasycznych ikonach nadając im osobistą tonację i wyraz. Bo przecież ikony to nie tylko wyraz wiary przodków, to także wyraz wiary ludzi żyjących w danej epoce. Każda przestrzeń czasowa ma ogromną potrzebę piękna, dobra i prawdy, każda epoka ma także wielkie pragnienie piękna duchowego, mistycznego i liturgicznego. Cenna jest więc każda próba przybliżania naszym oczom tego co duchowe, tym cenniejsza im bardziej trudna otacza nas rzeczywistość.


                                                         Duszpasterz Akademicki Ks. dr Jan Pazgan